Die skat

Onbewus van die twee opgeskote bokwagtertjies wat hom vanuit die skadu van ‘n oorhangende rots dophou, tuur Pieter oor die dorre rotsbesaaide landskap voor hom uit.

Met ‘n sagte klik klak druk hy  die coke blikkie met sy vingers plat.  Hy het so pas die laaste koel lafenis afgesluk.  Al is dit nog redelik vroeg in die oggend, brand die son alreeds warm op die skurwe graniet rotse rondom hom.

 Met moeite en stram spiere wat pyn kom hy langsaam  orent vanaf die klip waarop hy sit. Nou soek hy ‘n plek waar hy van die platgedrukte blikkie ontslae kan raak.  Sy pa het hom van kleins af geleer dat mens nie sommer blikke en papiere oral in die veld rond strooi nie.

Terwyl hy so ingedagte staan kan hy dit nie verhelp om die ruwe skoonheid van die fantastiese gevormde rotse in grysblou en donker bruin kleure van hierdie wêreld te bewonder nie.  Daar vêr  onder, deur die somerdeinserigheid, kronkel die bruin waters van die Oranjerivier op sy  lang en moeisame tog na die Atlantiese oseaan.

Sy gedagtes gaan onwillekeurig terug na daardie dag toe hy vol opwinding besluit het om na hierdie onherbergsame deel van die wêreld te kom.  Hierdie avontuur  het eintlik  al begin die dag toe hy so  tussen al die ou boeke en koerante deurgesnuffel het.  Hy was vir die winter vakansie met besoek by sy oupa en ouma op hul  Vrystaatse plaas.

 Dit was sy laaste dag op die plaas en omdat hy nou al alles gedoen het wat hy wou doen en ook alles gesien het wat hy wou sien, het hy uit skone verveeldheid besluit  om ‘n  bietjie op die solder van die ou plaashuis  te gaan rond snuffel.

Daar, tussen ‘n klomp ou stofbedekte boeke het hy dié besonderse klein boekie ontdek.  Terwyl hy vlugtig deur die boekie blaai kon hy agterkom dat die verhaal te doene gehad het met die een of ander skat wat in die middel 1800’s iewers in die land begrawe was.  Daar was ook ‘n rowwe handgetekende skets van waar die skat begrawe sou wees.

  

 Vol van nuuskierigheid is hy boek in die hand vinnig met die ou houttrap na benede.  Met ‘n lekker koppie koffie langs hom het hy homself op die hout bankie onder die druiwe prieël tuisgemaak.  Na sowat ‘n uur moes sy ouma hom byna dwing om nou eers die boekie neer te sit en om aandete saam met haar en oupa te kom nuttig.

So tussen die ete deur het sy oupa al laggend meer kommentaar oor die verhaal van die boekie gelewer. 

Sy oupa kon nog goed onthou watter groot opskudding dié boekie destyds onder die mense veroorsaak het.  Die verhaal gaan oor ‘n sekere Engelsman wat sy fortuin hier in Suid Afrika kom soek het.

Daardie jare was die diamant delwerye in Suid Afrika ‘n baie gewilde manier om te probeer om  jou rykdom aan te vul.  Gedurende 1867 het iemand ‘n diamant op die oewer van die Oranjerivier naby Hoopstad opgetel.  Daarna was daar geen keer aan fortuinsoekers nie.  Daar word geskat dat daar teen 1870 ongeveer 10000 delwers in dié gebied was.

So het dit dan gebeur dat hierdie Engelsman een aand in ‘n kroeg in Londen tehore gekom het van die “maklike” manier om rykdom te verwerf.   Tussen al die ongelooflike verhale deur kon diamante so te sê in die rivier beddings opgetel word.  Dan was daar ook nog die storie van siener van Rensburg wat voorspel het dat ‘n diamant so groot soos ‘n skaapkop, gevind sou word.    

Na al hierdie stories het die Engelsman sonder versuim besluit om per boot vanaf Engeland na Kaapstad te vaar waar hy dan ook deel van al die ander fortuinsoekers sou word.  Met sy aankoms in Kaapstad het die man dan ook so gou as moontlik te perd na die diamantvelde vertrek.  Daar aangekom het hy gou deel geword van die brandarm bywoners, handearbeiders en boere wat met pik, graaf, sif en kruiwa die grond omgedolwe het. 

Swendelaars en skelms wat jou uit jou diamant rykdom kon kul was natuurlik op die voorstoep van die diamant velde te vinde.  So was hierdie Engelsman dan ook nie verniet die “swartskaap” van sy welgestelde familie in Engeland gebrandmerk nie.  Al te gou het hy sy rykdom bymekaar gemaak en het hy besluit om die pad te vat, terug Engeland toe.

Met sy terugtog na Kaapstad, het hy een aand langs die Oranjerivier in die Noord-kaap, kamp opgeslaan. Hier het hy die idee gekry om ‘n deel van sy diamant rykdom in die onherbergsame gebied te versteek.  Hy wou nie al sy  geld en diamante met een slag saam met hom terugneem nie.  Sy plan was om dan later na Suid Afrika terug te keer met die hoop om dan vir hom grond aan te koop en om met skape te boer.

Ongelukkig vir die arme man het hy malaria opgedoen en is hy op sy terugreis op die boot oorlede.  Langs sy lyk in die bed van sy kajuit, is daar egter ‘n briefie gevind met ‘n kort verduideliking en ‘n handgetrekte kaart van waar die diamante versteek was.  Volgens oupa het baie mense na die verskyning  van die boekie dan ook met ossewa of perdekar die pad gevat om na die skat te gaan soek.  Niemand kon egter bevestig of die diamante wel gevind was nie. 

Omdat hy van nature ‘n avontuurlustige mens is, het Pieter besluit dat hierdie ‘n groot uitdaging vir hom sou wees. Om te dink dat hy ‘n skat, net soos in die stories wat sy ma kleintyd vir hom gelees het kon vind, het hom nog meer vasberade gemaak om na hierdie gebied te reis. Met die aanbreek van die somervakansie het hy sy pik, graaf, eenmanstentjie en slaapsak agter in sy bakkie gelaai. Toe het hy die lang pad vanaf die Kaap na Riemvasmaak aangepak.

Dit was ‘n lang rit hierheen en hy moes halfpad  op Springbok oornag.  Die volgende oggend baie vroeg het hy die volgende skof tot by Kakamas aangepak.  In kakamas het hy die bakkie volgemaak met brandstof en het hy by die Pink padstal stilgehou en vir hom nog ‘n paar eetgoedjies gekoop. Hy moes natuurlik ook seker maak dat hy genoeg drinkwater agter in die bakkie het.   Net buite die dorp op die pad na Upington, het hy stadig  oor die lang brug oor die Orangerivier gery. “Wat ‘n besonderse wêreld” het hy met homself gepraat en byna by die bordjie aan die linkerkant van die pad wat lees Riemvasmaak, verby gery. Hier het die teerpad na ‘n grondpad verander. Behalwe vir ‘n paar sandstukke wat mens nogal onverhoeds vang, was die pad redelik goed. Na sowat 55  kilometers en ‘n paar keer se hekke oop en toe maak, het hy die Riemvasmaak nedersetting bereik. Stadig,  om nie van die hoenders wat voor die bakkie verby hardloop dood te ry nie, het hy tot by die Rooms katolieke kerk gery.

Hier het hy toestemming verkry om verder na die Norbit Kai kamp te ry.  Volgens wat hy van die handgetrekte kaart kon uitmaak, is die diamante tussen die huidige Norbit Kai en Wabrand kampe versteek.  ‘n Moeilike, somtyds half onbegaanbare pad, en verby die indrukwekkende rafyn het hy  teen laatmiddag  sy eindbestemming bereik.  Hier het hy ook gou agter gekom dat hy maar die selfoon in die bakkie kon los.  Hier is geen selfoon opvangs nie.

Daardie aand,  terwyl hy die reuk van die hardekool vuurtjie deur sy neusgate insnuif, kon hy hom  verlustig aan die duisende skitterende sterre in die donker hemelruim. Terwyl sagte naggeluide hom geselskap hou het hy rustig die warm koffie uit sy blikbeker opgeslurp.  Hy was nogal moeg!

Vroeg die volgende oggend het die bosduiwe hom wakker gekoer. Toe het sy soektog met alle erns begin. Die son was warm en so af en toe kon hy hoor hoedat die ou bobbejaan brandwag die ander waarsku dat hier ‘n indringer in die omgewing is. Die koel nagte het hom darm met ‘n rustige slaap beloon.  Na drie dae van gate grawe, rotse omrol en op hande en knieë op die harde grond rondkruip, het hy tot sy teleurstelling,  in plaas van skitterende  diamante,  met slegs stukkende vingers en seer spiere daarvan afgekom. Tog weet hy dat onder die sand en tussen die klippe ‘n ander skat, een van halfedelgesteentes weggesteek lê, gereed om deur nog ‘n ander tipe fortuinsoeker ontdek te word.

Omdat sy kos en water ook nou gedaan was, het hy besluit om maar net soos die baie onsuksesvolle skatsoekers voor hom, liewer huiswaarts te keer. Met ‘n laaste blik oor hierdie speelplek van die reuse,  trek ‘n vet ou bloukop koggelmander wat die kuns aangeleer het om rustig op sy gusteling klip te sit en wag,  sy aandag.  Hierdie outjie is miskien die enigste een wat die geheim van die versteekte diamante ken, dink hy met ‘n glimlag en draai om om sy laaste goedjies bymekaar te maak.

Hy besluit om die laaste twee snytjies brood en drie appels daar op ‘n skurwe plat klip te los.  “Die bobejane sal wel hierdie vonds waardeer”, sê hy vir homself.  Dan, nadat hy sy goedjies alles in die bakkie gelaai het, klim hyself in en skakel die enjin aan.  Stadig ry hy met die klipperige tweespoor paadjie aan.  Wie weet,  dink hy.  Eendag kom ek dalk weer terug nét om die wonder van hierdie volmaakte skepping weer te kan ervaar…………en verdwyn dan stadig om ‘n paar massiewe rotse.

Die twee bokwagterjies wag totdat die bakkie heeltemal verdwyn en hardloop dan nuuskierig na die plek waar Pieter vir die drie dae na sy skat gesoek het. Gulsig raap hulle die brood en appels op.  Dan onthou die een dat Pieter iets onder die groot rots ingedruk het.  Met moeite beur hulle aan die rots en uiteindelik rol dit om.

Op die plek waar die rots gestaan het sien hulle die platgedrukte coke blikkie raak.  Maar dit is nie al nie.  “Waarom sou die witman dan sy tabak sakkie ook daar onder die klip ingedruk het?”  Wonder hulle saam.

Die een tel die sakkie op.  Hy woel die toutjie waarmee dit vasgebind is los en gooi die inhoud uit op die grond.  “waarom sou die eienaardige basie dan ‘n sakkie met ‘n klomp blink klippies daarin hier onder die rots indruk?” vra die kleiner een vir sy maat.  Met harde laggende stemme en met hul  groot vonds veilig in besit, wip hulle rats soos  wildsbokkies kaalvoetend oor die yl plantegroei en tussen die  harde klippe deur terug na hul kaya daar onder by die droë rivierloop.

Daardie aand langs die vuur deel hul opgewonde hul ondervindinge van die drie dae met hul pa wat rustig aan sy pyp sit en suig.  “Dan moet julle maar bedags as julle so agter die bokke aan oppas met die mooi klippies ook speel, en nie net met julle se dolosse nie” sê die ou man terwyl ‘n glimlag om sy verrimpelde mondhoeke speel.

Die vuurtjie is so te sê uitgebrand.  Met ‘n laaste paar vlammetjies wat hier en daar opspring en dan weer gaan lê, speel die liggloed daarvan skitterend oor die klompie klippies wat daar eenkant in die sand lê.  Die ou man se hart is vanaand bly.  Dit is die mooi klippies wat vanaand sy hart so bly maak,  dink hy.  Dan kruip hy ook maar onder die karos in en wag vir die slaap om hom te kom haal.

Groete van klippie tot klippie

Jimmy

Potholes

Suid Afrikaners noem dit sommer “@!**%POTHOLES

Ja, ons almal ken potholes”  Ek is seker daarvan dat daar nie ‘n plek in ons land is waar jy nie op die bekende agtste wonder van die wêreld sal afkom nie.   

Ja, ‘n agtste wonder is dit beslis, maar een met ‘n verskil.  “Potholes” kom oor feitlik die hele wêreld voor.  Daar is bykans nie ‘n land waar jy dit nie sal aantref  nie.  En as jy gedink het dat hierdie swart gate iets ergs hier by ons is, gaan dink weer!

Hoor wat sê die Engelse van “potholes”.   “ Driving at night into Emmer Green when I hit this pothole. It has caused rim damage requiring a new wheel, possibly tyre too but I will find out later today when it is swapped to the new wheel. There is also a knocking noise from the suspension...”  ...  “It's all well and good fixing the potholes on the road but what about the ones on the pavements. I live in Gateshead and when I brought to notice that as I am a wheelchair user that the potholes can cause damage to my wheelchair.”

In Amerika en Australië is dit ook ‘n ergenis waarmee hulle maar moet saam leef.

Soos jy van bogenoemde kan aflei, het byde motoris en selfs voetganger ‘n probleem met “potholes”.  Selfs die ouens in rolstoele het ‘n probleem!

Kom ons gaan kyk eers waarom dit “potholes” genoem word.  Ons noem hierdie gate in die pad “slaggate” of “potholes”, maar sommige Suid Afrikaners noem dit sommer “@!**%POTHOLES!”   Hierdie soms “onsigbare” gate wat so skielik voor ‘n  mens kan verskyn, kom in alle vorms en groottes en veroorsaak dat duisende rande se  skade  aan motors, vragmotors en busse aangerig word.  Dit is 'n groeiende fiskale probleem vir die plaaslike, staats-en nasionale begrotings . Maar waar kom die naam vandaan?

Daar is ‘n hele aantal storietjies van waar die naam nou eintlik sy oorprong het, maar ek hou nogal van dié een omdat dit so vêr en lank gelede vandaan kom.  So asof dit die heel eerste begin van die term “potholes” kon gewees het.  Die verhaaltjie lui so:

Folklore het dit dat die beroemde pad bouers van die Romeinse Ryk, meer as 3000 jaar gelede,  ook maar soos ons die  wiele ingespan het om stukke klei wat opgegrawe was en gebruik was om paaie mee te bou,  met hulle  waens vervoer het.  Die klei was in potte vervoer, waarvandaan dié naam. (potte/klei)    Die Romeinse paaie is egter ook van ‘n kombinasie van  van klippe, kalk, natuurlik sand en soms metaal gemaak.

 

Teen 1909, toe die motor sy opwagting gemaak het en die paaie van toe ook maar somtyds onbegaanbaar was, het die term “slaggat,”  oftewel “pothole” ook spoedig sy pad na die Amerikaanse taal gevind. 

Die res is geskiedenis.

Aan die  Amerikaanse Weskus, word daar  dikwels van  die term "chuckhole" in plaas van “pothole” gebruik gemaak.    Die woord is afgelei van die reis wat die skrywer EL Wilson met sy wa in 1836  vanaf  New Jersey tot by  Ohio onderneem het. Die pad was glo so vol gate dat dit hom ‘n leeftyd geneem het om die stamperige reis te voltooi.

Kom ons kyk hoe die woord “pothole” in Engels  geidentifeseer word:

pot·hole

(pot-hohl)

noun

1.  a deep hole; pit.

2.  a hole formed in pavement, as by excessive use or by extremes of weather.

3. more or less cylindrical hole formed in rock by the grinding action of the detrital material in eddyingwater.

4. a cave opening vertically from the ground surface.

 Hoe vorm ‘n “pothole” in die pad?  Met al die swaar verkeer op ons paaie, asook die seisoens veranderinge, begin krake op die oppervlak van die pad te vorm.  Uitsetting en inkrimping wat die gevolg van hitte en koue is asook reënwater, dra dan by tot die vorming van groter krake en uiteindelik, sonder deeglike en beplande pad onderhoud, volg hierdie genadelose    “slaggate”

Ernstige ongelukke is al deur hierdie euwel op ons paaie veroorsaak.  Baie lewensverlies kom ook jaarliks voor as gevolg hiervan. 

Dit is dus van die uiterste belang dat daar gedurig bedag op hierdie pad moordenaars  moet wees.  Hou jou oë gedurig op die pad, hou by jou spoed en ry selfs stadiger wanneer jy op ‘n pad met “potholes” bestuur.

 Hoeveel  dink jy beloop die koste verbonde aan die herstel van “potholes?”

Om “potholes” regoor Engeland en Walles te herstel, het dit die regering in 2011 ‘n astronomiese 90 miljoen pond uit die sak gejaag en 1.7 miljoen “potholes” is herstel. 

Suid Afrika se 3 jaar program om “potholes” te herstel sal  R22 biljoen beloop.   Dit sal ook meebring dat daar vir 70000 mense werk  geskep sal  word.  So het die minister van vervoer, Sibusiso Ndebele tydens die lootsprogram in 2011 in Durban aangekondig.  Nou, bykans 2 jaar later wonder mens hoeveel van ons land se “potholes” wel herstel is en hoeveel nuwe “potholes” daar intussen bygekom het.

Maar so aan die ligter kant. 

Moet “potholes” net in ‘n negatiewe lig gesien word?  Siende dat dit so te sê ‘n uitgemaakte saak is dat ons vir altyd daarmee saam sal moet lewe, kom ons probeer om hierdie derduiwel grapsgewys  ‘n ander baadjie aan te trek en in ‘n meer ligtelike luim daarna te kyk.

Kyk hierna:    

   Die dag as die munisipale dienste nie gelewer kan word nie, kan jy sommer by die “pothole” jou wasgoed was.  Probleem opgelos!

Wil jy bietjie gaan hengel maar die petrol prys het so die hoogte ingeskiet?   Hier is jou oplosing!

                              

Wat van die baba sommer so lekker in die buitelug doop?  Waarom nie?

Of as die kinders verveeld raak in die huis, stuur hulle buiten toe om met die eendjies in die water speel.

Op ‘n lekker warm dag as die dorp se swembad te vol mense is, gaan sommer na jou plaaslike “pothole”

                                 Of, verfraai jou straat voor jou huis!

Nou ja, met “potholes” wat maar altyd by ons sal wees, sal ons seker maar verlief daarmee moet neem.  Kom ons maak die beste van ‘n slegte saak.  Of soos die burgemeester van Johannesburg die swak infra struktuur benader.      "It’s okay! He’s sorting that shit out".( www.buzzfeed.com/reddit/it’s-okay-hes-sorting-that-shit-out )

 En laat ons maar hoop dat hulle eendag ál die “potholes” sal herstel.  Dan sal dit weer wees net soos in die goeie ou dae!

 As jy ‘n problem met potholes het, kontak dan:      www.dialdirect.co.za

Groete van pothole tot pothole!

Jimmy



visit my art blog at : www.artbrushjim.blogspot.com

en die waters vloei verby

Die kombuis tafel is al klaar afgedek en my ma is besig om die skottelgoed te was.  Terwyl sy was, droog Alta die nat borde en koppies af.   

“Pak bietjie die breekgoed in die staalkas.”  Sê my ma vir Alta.

 Alta is my suster, net ouer as ek.  Sy loop na die olyfgroen staal kombuiskas met die geriffelde glas skuif deurtjies.  Ek kon ure voor hierdie kas staan en deur die glas na die mooi goedjies kyk  wat my ma aan weerskante van die koppies gepak het. 

Ek onthou nog die weer mannetjie en vroutjie.  Hulle het in ‘n plastiek huisie gestaan.   As die vroutjie buite gestaan het het die son geskyn.  Die mannetjie het weer ‘n reën jassie gedra en het ‘n sambreeltjie in sy hand gehou.   Sodra daar vog in die lug was het hy uit die huisie gekom.  Dan was almal verlig want dit sou kom reën. 

 Alta pak die breekgoed netjies terug in die kombuiskas en skuif die glas deurtjies weer toe.  Daar was ook ander goedjies in die staalkas weggebêre, maar ons mag nie aan alles gevat het nie.  Die bekertjie met verskillende soorte knope was nogal vir my baie interessant.  As my ma my toegelaat het, kon ek myself ure daarmee vermaak.   

Somers  aande was gewoonlik kuier aande.  Ek gaan by die voordeur uit om te sien of daar nog nie mense gekom het nie.  Die gewoonte was dat familie of bure in die aande bymekaar kom om te kuier. 

Dan gewaar ek die twee kleurige beige en wit Vauxhall wat voor die klein hekkie van ons huis tot stilstand kom.  Die twee voordeure gaan feitlik  gelyktydig  oop en oom Daantjie en ‘ant Lettie klim uit die motor uit.  Ek hardloop vinnig die huis binne en kondig aan.  “Oom Daantjie en ‘ant Lettie hulle is hier!”

Waar my pa op die sement voorstoep van die huis sit, kom hy orent en loop hulle halfpad tussen die kleinhekkie en die voorstoep tegemoet.   “Goeie naand, goeie naand,” klink die oor en weer gegroetery.   So asof hulle mekaar jare laas gesien het. 

 ‘Ant Lettie het haar gunsteling rok aan.  Dit is die bekende blou rok met groot wit blomme daarop.  Sy het nooit in ‘n winkel ingegaan nie.  Haar “rokkies”, of “tente”, soos ons agteraf gespot het, was altyd láát maak.  Hulle stap saam op die sement paadjie na die voordeur van die huis.  My pa maak die gaasdeur wat die vlieë uithou oop en almal stap na binne.

Ek was alweer buite en gewaar ook nou van ons bure,  oom en antie Lombaard.  Hulle stap agter die Vauxhall verby  in die rigting van die klein hekkie.   Ek harloop weer die huis binne en kondig weereens aan.  “Oom Lombaard en antie Lombaard is hier!”

Nou kom my ma ook by die voordeur uit en loop die Lombaards op die sement paadjie tussen die roos beddings tegemoet.  “Goeie naand,  di’s warm vanaand, né?” sê vra sy.”   “Já, sê die oom.  Di’s báie warm vanaand,” en vee die sweet met sy bruin sakdoek van sy voorkop af. 

Oom Lombaard was die slagter.  Ek het altyd koerante bymekaar gemaak en dit dan by hom vir ‘n rooi worsie en ‘n tiekie gesmous.  Hy het die vleis eers met sulke groot wit papiere en dan met die koerante toegedraai.  Hulle stap saam na die voordeur.  “loop maar sommer deur na die kombuis,” kom dit van my ma.

Binne in die kombuis word daar weer oor en weer  gegroet.  Geselsend neem die kuiergaste hulle sitplekke in rondom die groot hout tafel met die bont plastiek kleetjie daarop.  Daardie kleetjies het altyd so lekker geruik as hulle nuut was, onthou ek nog.    Vandag was ‘n dag van baie stories en my ma sorg dat sy by die koppen end en naby die wit  “General Electric” yskas sit.  Die een het meer as die ander te vertel.  Dit is egter ‘ant Lettie wat die voortou neem.  Ek het haar altyd dopgehou.  Dan kyk ek wie vee eerste sy arms af as sy praat.    Met ‘n “stíl nou suster!,” maak oom Daantjie haar gou gou stil toe hy merk dat my ma opstaan en die klein transistor radiotjie wat op die yskas staan, aanskakel.

 Dit is kwart oor sewe en die bekende kenwysie van die “du Plooys van Soetmelksvlei” begin speel.   My ma draai die volume harder sodat almal mooi kan hoor.   Almal, selfs ‘ant Lettie is nou tjoep stil. 

Die spanning in die kombuis neem merkbaar toe as die dowe oom Bart van die storie  se “Hoe sêêê?” almal om die tafel vermaak.  “Die dowe ou ding!,” snork ant Lettie verontwaardig.  “Ag suster!,” kom dit dan van oom Daantjie.  Oom Bart begin ook nou met sy nukke wat weer daartoe aanleiding gee dat tant Hybie se skril stemmetjie die hele kombuis van hoek tot kant vul.  Die gehoor rondom die tafel leef hulle gou diep in die storie in.  Te gou is die vyftien minute verby en speel die kenwysie alweer.

My ma staan vanaf die tafel af op en skakel die radiotjie af.  “Wie stem vir koffie en wie stem vir tee,?”  vra sy.  Almal stem vanaand vir koffie.   Alta moet ook nou kom hand bysit.  Sy skuif weer die staalkas se glas deurtjies oop en haal die koffie koppies uit.  My ma stap na die hoekrak teen die oorkantste muur en haal die halfmaan silwer elektriese ketel van die rak af.    Sy vul dit  met koue water vanuit die kraan by die sink en plaas dit weer op die hoekrak waar sy  die elektriese muurprop  inprop.

Wanneer die sterk geur van moer koffie die kombuis vul is dit tyd dat die kinders buite moet gaan speel.   Waar ek op die klein vuilgoed drommetjie langs die room kleur Agfa koolstoof sit, probeer ek nog bietjie tyd wen.  Gou sien my ma my raak en met ‘n “wil jy vanaand tande tel?,” is ek gou gou by die kombuis deur uit.

Ons kinderjare was speel jare.  Ek onthou nog hoedat ek met die hoenders gespeel het.  Ek het ‘n hoender gevang, die kop onder die linker vlerk ingedruk en dit dan dronk gedraai.  Na ‘n rukkie het al my ma se hoenders in ‘n sirkel, kop onder die vlerk, op die grond gelê.  Dit het kompleet gelyk asof hulle koploos was.  Wanneer die Augustus winde die Noordkaap se rooi stof oor die aarde gewaai het, het ek en Andrew, di’s nou my jongste broertjie, met kartondose  oor ons koppe in die wind rond gehardloop.  Ons het ons verbeel ons vlieg.  Tol gooi en albasters speel was ook gewild.

 Elkeen van ons het ‘n Boxer tabaksakkie met kleurvolle albasters en ‘n paar yster ghoene in gehad.  Ek was baie lief vir die rooi en blou albasters.  Die albasters was vir my baie waardevol.  In die aande voor ek gaan slaap het het ek eers weer getel hoeveel ek deur die dag  “gewen” het.   Na die Saterdag middag se “matinee” rolprent vertoning  by die “Plaza” of die “Twentieth Century fox” bioskoop sale, het ons weer net “cowboys & crooks” gespeel.

 Omdat die Somers aande so warm was en die son so laat onder gegaan het, was dit dan ook nie snaaks dat ons tot baie laat buite gespeel het nie.  Ons het wegkruipertjie, kenniekie, bok bok staan styf hoeveel vingers op jou lyf, ring a ring a rosy  en baie ander speletjies gespeel.  Soms het die groter kinders ook toktokkie gespeel.    Met die fietse het ons na die rooi duine in die veld gery en daar piekniek gehou.  Nooit was daar ‘n vervelige oomblik nie.

Hoe dankbaar is ek vandag  dat daar nie daardie jare TV’s, video speletjies, selfone, rekenaars en Ipads was nie.  Ons het ook nie sakrekenaars gehad nie maar moes die tafels tot by die twaalf maal tafel uit ons koppe leer.  Om met klippies en dolosse te kon speel in plaas van battery aangedrewe karre, was eweneens ‘n baie groot voorreg.  Dit het ons ryper geskaaf en ons  geleer om in ons verbeelding te lewe.  Ek het ook baie boeke gelees.  Ons het geknip en geplak en ingekleur.  Ons het ook geleer om planne te maak, ons eie hout karre ontwerp en hout gewere wat met gebuigde draadjies geskiet het, gemaak.  Kortom, die lewe van ‘n tiekie en ‘n sikspens was, hoe hard ook al partymaal,  ons leermeester gewees! 

 

Gelukkig is ‘n kind nie altyd so intens bewus van die hardheid van die lewe nie.  “Comics” met karakters soos  “Little Lotta”, “Ritchie Rich”, “Casper the friendly ghost” en “Hot stuff” was deel van ons lewe.  Hierdie kleurryke karaktertjies was ons verbeelding maats.  Saam met hulle en in die wonder wêreld van “die Patrys” jeug tydskrif, het ons sorgelose dae belewe.  Ek kon nie wag vir Sondag se Landstem nie, sodat ek saam met Ben en Babsie met vakansie see toe kon gaan.  Ons het nie in vrees gelewe nie.  My enigste “vrees” was my standerd drie onderwyser, meneer Cornelisen, se blou plaks. 

In hierdie wêreld van ons land het die son vroeg en warm uit die ooste opgekom.  As jy nie ‘n fiets gehad het nie, moes jy maar skool toe loop.  Dit is waarom my ma besluit het dat ek en Andrew  hoede moes kry.  Sy was bang dat ons sonsteek sou opdoen.  So is ons dan saam met haar na Lenhoff se winkel om die hoede te koop.  Hierdie was die komieklikste hoede.  Dit was donker grys en was van felt gemaak.  Die hoede het soos Lord oom Piet se hoed gelyk.  Nodeloos om te sê, ons het hierdie hoede maar min gedra.  Voordat ons by die skool aangekom het, het ons vinnig die hoede afgehaal en eers weer opgesit as ons na skool naby die huis was. 

Om ‘n pak slae in die skool vry te spring omdat ek wéér nie my huiswerk gedoen het nie, het ek somtyds siek gespeel.  By my ma was daar egter nie so ‘n ding  dat daar van die skool af weggebly word nie.   Wanneer sy dan in die rigting van die kasterolie bottel beweeg het, het die skoolsiekte ook net so vinnig die wyk geneem.  Dan was dit maar aantrek, skooltas neem en skool toe gaan. 

Daar was egter één keer wat ek kan onthou dat ek regtig siek was.  Ek het die heelnag maagpyn gehad en toe ek die volgende oggend huilend van pyn wakker word, het my ma gesien dat dit hierdie keer nie skoolsiek was nie.  Dokter Eksteen is na die huis ontbied en ek was in die hospitaal opgeneem  “Ag ons haal hom sommer gou gou uit.”  Het hy glimlaggend gesê.  My blindederm was nog daardie dieselfde dag verwyder.

Die meeste van die tyd was daar nie geld vir nuwe skool skoene nie.  As dit stukkend was moes dit na die skoenmaker gaan om herstel te word.  As daar nie dáárvoor geld was nie, het ons maar kaalvoet skool toe gegaan.  Ek dink die meneer het verstaan!  

Dit is net na nege uur.  Die kuiergaste het hul laaste koppie koffie gedrink, die spookstories is klaar vertel en almal is nou besig om huiswaarts te keer.  Môre is weer ‘n harde werksdag en ons kinders moet ook skool toe gaan.    Oom Lombaard en sy vrou groet laaste en verdwyn ook deur die kleinhekkie die donker nag in.   Nou is dit tyd vir ons om ook bed toe te gaan.  Vannaand is dit egter so warm dat my ma ons roep om van die enkel bedjies uit die huis na buite te dra.  Sy en my pa gaan vannaand buite slaap.  Hulle kan nie hierdie hitte hanteer nie. 

Alta het sommer haar matras op die grasperkie voor die huis neergelê.  Sy kry ook warm.  Ek en Andrew slaap maar vannaand alleen in die huis in ons kamer.

Ek lê op my bed en dink na oor die dag se gebeure.  Skielik tref dit my dat ek nie  my skool huiswerk klaar gedoen het nie.  Ek probeer om ‘n plan vir môre uit  te dink, maar kan aan niks dink nie.    Ek voel hoedat my ooglede swaar word en troos my daaraan dat dit moontlik is dat dit vannag verskriklik baie kan kom reën.   Dan, omdat die water so verskriklik diep sal wees, sal ons nie môre skool toe kan gaan nie.  Dit het jammerlik nooit gebeur nie!

Persoonlik dink ek dat daar nie nog so ‘n wonderlike plek soos die Noord -Kaap is nie.  Ongelukkig, net soos in ons hele land, het die tyd ook nie daar stilgestaan nie.  Ja,die goeie ou tye het verander.  Lenhoff se winkel het plek gemaak vir Woolworths.  Dokter Eksteen lewe ook nie meer nie en ek sien nie meer “comics” teen vyf sent (sikspens) elk nie.  Bure en familie kuier ook nie meer in die aande saam nie.  Mense doen nie meer in die aande “window shopping” nie.  Dit het te gevaarlik geword om saans buite rond te loop.  Die tv het die kuier aandjies en die inry teaters oorgeneem.    

Daar is egter twee dinge in hierdie deel van die wêreld  wat nié verander het nie.  Ek het nou net op TV na die weervoorspelling gekyk en agter gekom dat  eerstens , na drie en sestig jaar van mý  lewe, Upington in die Somer maande  nog stééds diep in die veertig grade raak.    Die son is nog steeds nét so warm daar in die pragtige ou Noord Kaap.  Tweedens kronkel die donker groen bome en die bruin modder waters van die Oranjerivier nog steeds op sy lang en moeisame pad na die Atlantiese oseaan, verby  hierdie pragtige Noord Kaapse  oewer dorpie.

Naskrif.

Net soos die waters wat al klaar verby gevloei het en nie weer teruggekeer kan  word nie, so sal ons nie weer daardie eenvoudige en  sorgelose tye terugkry nie.   Die éénvoud van daardie tyd was die prys wat ons daarvoor betaal het.  Vir ons was die prys nie te hoog nie.   Daardie unieke lewe sónder plaasboer bloed en geweldadige roof kan nie met al die wêreld se geld teruggekoop word nie.  Wanneer die rook van die buitebande die lug verdonker en die skreeuende  waansinnige massas dansend en woedend “demand,” dan maak ek my oë toe en bid.   “Here,  vergewe hulle, want hulle het U agtste gebod oortree en ons vryheid is van ons gesteel!” 

Die  ou groot staanhorlosie se ratte het verstrengel geraak in die  gulsige vingers van die jaar 1994.  Nou is daar nie meer omdraai kans nie.  Nou bly daar maar alleen GELOOF, HOOP en LIEFDE oor.  Kom ons gryp na die LIEFDE en bly hoop en glo dat ons kinders of kleinkinders eendag ‘n “mooi” storie sal hê om te vertel.   

Groete

Jimmy

amsterdam

Terwyl ek oor een van meer as ‘n duisend brûe stap, verwonder ek my aan die pragtige ou wêreld  stad.  Honderde fietse staan styf teenmekaar in fiets rakke langs die nou strate ingedruk.  Lyk kompleet asof hulle aanmekaar vasgeplak is.   Ek wonder hoe jy nou sal weet watter fiets joune is!  Almal lyk dan dieselfde.   Met ‘n kultuur van fietsry is Amsterdam seker dié mees fiets vriendelike stad in die wêreld.

Hier regs langs my is die Brouwersgracht .  Brouwersgracht is 'n kanaal in die sentrum van die stad en een van vele gragte.  Twee boothuise lê rustig op die donker water.  Kannie glo dat mense permanent in ‘n boot kan bly nie!  En dit nogal op ‘n kanaal.   Kompleet met wasgoed draad en tuintjie sien ek iemand op een van die bote met ‘n besem vee.

 Vroeër jare het die kanaal as tuiste gedien vir  terugkerende skepe uit Asië met speserye aan boord.        Langs die Brouersgracht was groot pakhuise opgerig wat as depot vir die handelsware gedien het.     Brouerye was ook algemeen bekend in die gebied.  Later jare is dié  pakhuise in woonstelle omskep.  Sommige van die duurste in Amsterdam.  Volgens die daaglikse dagblad, “Het Parool,” is  Brouwersgracht aangewys as die mooiste straat in Amsterdam.

Já, dit is die groot stad Amsterdam!  Met sy populasie van ongeveer 820,256 mense en dit alléén in sy stedelike gebied, is hierdie hoofstad van Nederland ook bekend as die "Venesië van die Noorde."  Met sy meer as een honderd kilometer van kanale, sowat 1500 brûe en 90 eilande, kan ‘n mens allermins aan ‘n minder gepaste naam vir die stad dink.

Van eilande gepraat.   Hierdie eilande van Amsterdam is nie natuurlik gevormde eilande nie, maar is deur die Nederlanders eiehandig gebou. Van die vroeë kunsmatige eilande was drywende hout  strukture in die stil waters.  Die sentrale stasie van Amsterdam is op een van die “eilande” gebou.  Hierdie spoorwegstasie is een van die belangrikste spoorweg hubs van die Nederlande en word deur 250,000 passasiers per dag gebruik.

‘n Dogtertjie is besig om ‘n paar van die honderde duiwe op die plein te voer.  Dan kom ‘n klein seuntjie met swaaiende armpies aangehardloop en probeer om een van die duiwe te vang.  Twee of drie duiwe vlieg egter net so twee meter weg en stap dan maar weer rustig  tussen die malende mense voete voort.

 “ Ek stap nou oor “Dam Square.”(Dam soos in Afrikaans)   Omring deur wonderlike geboue en ander toerisme-aantreklikhede en af en toe die klanke van die pragtige klokkespel wat oor die plein aangesweef kom,  bied “Dam Square” verskeie moet-sien besienswaardigheids  plekke op jou besoek aan Amsterdam.  Hierdie Duif-gevulde historiese sentrum in die stad is al lank 'n byeenkoms plek vir plaaslike Amsterdam inwoners asook besoekers.  Die groot vierkant (“square”) lê in die historiese sentrum van die stad, ongeveer 750 meter suid van die belangrikste vervoer hub, “Centraal Station”. 

 Aan die westelike kant van die vierkant is die neoklassieke Royal Palace, wat as  stadsaal vanaf die vroeë 1655’s en later as koninklike verblyf in 1808 gedien het.  Alhoewel dit bekend staan as die Paleis, woon die koninklike familie nie meer hier nie.   Baie spesiale geleenthede word nog steeds hier  in die paleis gehou vir die regters van Amsterdam.   Dit is ook die grootste sekulêre gebou in Europa sinds die 17de eeu. Die paleis is wel oop vir die publiek maar slegs wanneer daar geen spesiale geleenthede gehou word nie.

Die kelnerin met die “G- string” beweeg vinnig tussen die stoep tafeltjies deur om die klante te bedien.  Hier digby is die bekende “De Wallen,” of “Walletjies.”  Hierdie rooi-lig distrik wat deel is  van die stedelike gebied, en waar 'n konsentrasie van prostitusie en seks-georiënteerde besighede, soos sekswinkels, strip clubs, volwasse teaters, ens. voorkom,  is die term afkomstig van die rooi ligte wat as tekens in die bordele gedien het. 

 Hierdie rooi lig gebiede is egter nie eie aan Amsterdam alleen nie.  Daar is gebiede in baie groot stede rondom die wêreld wat 'n internasionale reputasie verwerf het as “rooi lig” distrikte.   Ek het nie die “walletjies” besoek nie maar dink dat ek so tussen die seks winkeltjies en “g-string” kelnerinne  genoeg van dié bedryf gesien het.

 Vrolike musiek van ‘n draai orreltjie,  (“draai orgeltjie”) roep my na die oorkant  van die straat.  Ek wag vir die “tram” om voor my verby te ry en stap dan haastig tussen die baie mense deur na die anderkant.   Met verwondering gaan staan ek langs die ou man (“orgelman”) wat op die sypaadjie sit en die slingertjie om en om draai.  Die vrolike musiek borrel uit die orreltjie en uit verwondering gooi ek twee euros in sy blikkie.  Ek vergeet dat dit in ons geld ongeveer twintig rand is!

Amterdam is ook natuurlik die tuiste van”Die Nachtwacht” deur Rembrandt.  Van Gogh het ook ‘n klein rukkie in  Amsterdam gewoon en daar is 'n museum toegewy aan sy werk.  Die belangrikste museums van Amsterdam is geleë op die Museumplein (Museum Square)   Dit is geleë aan die suidwestelike kant van die Rijksmuseum.  Dié museum is in die laaste gedeelte van die 19de eeu op die terrein van die voormalige “World's Fair” gebou.  Die noordoostelike deel van die vierkant word begrens deur die baie groot Rijksmuseum.

Die Rijksmuseum beskik oor die grootste en belangrikste versameling van klassieke Nederlandse kuns.   Hierdie museum is in 1885 geopen.  Die versameling van bykans 'n miljoen voorwerpe word hier gehou.  Rembrandt se kuns hou natuurlik die meeste verband met Amsterdam.  Sy werk en die werk van sy leerlinge word hier in die Rijksmuseum vertoon.

Dan is daar ook nog die Van Gogh museum.   Dit is Amsterdam se grootste museum van moderne kuns.  Kunswerke van kunstenaars soos Piet Mondrian, Karel Appel, en Kazimir Malevich, kan hier besigtig word.

Hier in Amsterdam vind jy ook ander kleiner museums soos, die “Verzetsmuseum” (Weerstand Museum), die “Anne Frank Huis” (Anne Frank Huis), en die” Rembrandt” (Rembrandt Huis),  sowel as die “Tropen.” (Museum van die trope)

Een dag alleen is nie genoeg om ‘n besoek aan Amsterdam af te lê nie.  Dus beveel ek aan dat jy jouself vir een volle week in die “Botel” (Motel op die water) gaan tuismaak en die stad dan te voet verken.  Maak net seker dat die Suid Afrikaanse rand se waarde goed is teenoor die euro.  Op die huidige oomblik sal jy ongeveer R12.00 vir een euro moet opdok!

Maar nou ja, ons kan ook maar droom!  EENDAG, miskien, dan neem ek jou met my mee!

Gedig

AMSTERDAM -  Geskryf  deur   Jimmy Deacon   http://www.youtube.com/watch?v=BzD9dshDVpU                                                                            

                                                                                                                    (klank/vidio luister)

Amsterdam jou strate, van water en van klip, jou stegies en jou brûe, waar mens en fietse mik, deur klokkespel en dagga geur, met draai orrel wat wink,  vir elkeen wat jou niemandsland se bitter water drink.

Eendag moet jy met my mee, na  Amsterdam se see, van mense en van fietse, en water in hul weë.

Stap saam met my deur strate en ruik die geur van kaas, met klompe aan ons voete, ís ons in geen haas,  om deur jou stad te wandel, met duiwe om ons heen, sal ons jou nooit vergeet nie, o mooiste, mooiste een.

Jy , waterstad met mense, wat op jou strate dryf, in bootjie huis met blommebak, en wasgoed lyn wat wys, dat jy o stad van drome, van draai orrel en lag, tot nou toe altyd rustig, vir more lê en wag.

Eendag moet jy met my mee, na Amsterdam se see, van mense en van fietse, en water in hul weë.

Amsterdam o Amsterdam, hoe kan ek ánders dink, hoe kan ek teen die prikkels skop tewyl jy vir my wink.  Terwyl jou water gragte roep, jou duiwe na my soek.   O stad van water en van see, van mense op jou weë!.

Groete

Jimmy      

© jimmy deacon weetjeda blogger. blogspot